«Փարիզում մարդկանց ուղեղն ավելի շատ են պղտորում, քան Հայաստանում»
03.04.2020 | 01:22
«Իրատեսի» հյուրը օպերային երգիչ ԱԴԱՄ ԲԱՐՐՈՆ է: Նա ծնվել է Գյումրիում, այժմ ապրում է Փարիզում, աշխատում է Փարիզի Սկրյաբինի անվան և Ռախմանինովի անվան կոնսերվատորիաներում, համերգներով հանդես է գալիս աշխարհի լավագույն բեմերում, անցկացնում վարպետության դասեր աշխարհի տարբեր քաղաքներում, որպես ժյուրիի անդամ՝ հրավիրվում տարբեր միջազգային մրցույթների:
-Ադամ, Դուք ծնունդով գյումրեցի եք, 1988-ի երկրաշարժի ժամանակ դպրոցական եք եղել: Այսինքն՝ մանկուց գիտեք, թե ինչ ասել է արտակարգ իրավիճակ: Երկրաշարժյան և այսօրյա՝ կորոնավիրուսի համավարակի արտակարգ իրավիճակները նմա՞ն են իրար:
-Ընդհանրությունն այս երկու վիճակների մեջ խուճապն է: Իսկ մնացած առումներով իրավիճակները, բնականաբար, շատ են տարբեր: Գյումրիում մարդկանց սթրեսը մի քանի վայրկյան էր, այդ ընթացքում էր վճռվում՝ կենդանի կմնա՞ն, թե՞ ոչ: Եթե փրկվել էին, արդեն վախ չկար, կար այլ հոգեվիճակ: Իսկ կորոնավիրուսի դեպքում մենք տևական սթրեսի մեջ ենք, սպասում ենք ինչ-որ սարսափելի բանի և չգիտենք, թե այս սպասումն ինչքան է տևելու, ինչի է հանգեցնելու: Այսինքն՝ վախի բնազդը տարբեր ձևերով է աշխատում: Եվ կա մի նուրբ պահ ինձ համար. ես որքան էլ որ հեռվում ապրեմ, իմ ամեն օրն սկսվում է հայրենիքումս կատարվող անցուդարձերին հետևելով, անհանգստանալով իմ ժողովրդի համար: Կորոնավիրուսը համաշխարհային արհավիրք է, որի վերաբերյալ ես մի շարք հիպոթեզներ ունեմ: Օրինակ՝ ո՞վ ինձ կարող է այսօր հավատացնել, որ այս քաոսի հետևում կանգնած չեն դեղագործական լաբորատորիաների համաշխարհային գործակալությունը կամ այնպիսի մարդիկ, որոնք ժամանակին մտածել են, որ օրերից մի օր մարդկությունը շատանալու է երկրագնդի վրա և, ինչու ոչ, պետք է նվազեցնել այդ աճը, կասեցնել ծնելությունը: Այս ծրագրով կարող են նախապես պատվաստանյութեր ստեղծված լինել, հետո տարածել համաճարակ, մարդկանց ասել, թե նոր-նոր պիտի ստեղծվի համաճարակի դեմ պատվաստանյութը, սպասել այնքան, որ երկրագնդի բնակիչների թիվն իրենց ուզածի չափ նվազի, ապա մեջտեղ հանել արդեն գոյություն ունեցող պատվաստանյութը, պարտադիր պատվաստումներ անել կորոնավիրուսի դեմ: Եվ ո՞ր գիտնականը ինձ կարող է համոզել, որ այդ պատվաստանյութը չի ունենա կողմնակի ազդեցություն օրգանիզի վրա և չի հանգեցնի նրան, որ մեր հաջորդ սերունդները ամլություն ունենան: Ես անհանգստանում եմ իմ թոռնիկների համար: Մարդն այսօր պաշտպանված չէ: Ո՞վ կարող է բացառել, որ մի օր էլ համաճարակը կտիրի համացանցային տիրույթում, և մենք շփման այս հնարավորությունն էլ կկորցնենք: Ես չեմ ուզում խուճապ առաջացնել, բայց անհանգստանում եմ մարդկության, ազգիս, աշխարհով մեկ սփռված հարազատներիս, ընկերներիս համար: Մենք հիմա սեր ենք փոխանցում միմյանց համացանցի միջոցով, շփվում ենք մշտապես, և սա մեզ օգնում է այս օրերին: Ես չեմ հասկանում, ու՞ր են մեր այն լաբորատորիաները, որոնք միտված են պայքարելու կենսաբանական, քիմիական սպառնալիքների դեմ: Այս ամենի հետ կապված մտավախություններ ունեմ, և տարբեր տեսակի վարկածներ կան այն մասին, որ այս ամենը ծրագրված է, հատուկ մտածված: Ես գրառում եմ արել իմ դիմատետրում. «Սա կենսաբանական պատերազմ է»: Եվ իսկապես սա ինձ շատ է վախեցնում: Մտածում եմ, որ այս ծանր փորձության հետևում շատ շահառուներ են կանգնած լինելու և շատերին է այն գայթակղելու: Ես կարող եմ այս համավարակը կապել թե՛ ընտրությունների, թե՛ դեղագործական կազմակերպությունների, թե՛ ուրիշ բաների հետ: Կա հատուկ կայք, որտեղ գրանցվում է մահերի ամենօրյա վիճակագրությունը: Ինձ հետաքրքրում է՝ ո՞վ ստեղծեց այդ կայքը, որում ամեն ինչ ներբեռնված է շատ հանգամանորեն, որը ամեն օր ողջ աշխարհից հավաքված մահվան մասին նորությունները հասցնում է մարդկանց: Սա մի՞թե մի քանի օրում կազմակերպվեց, թե՞ նախապես արված ծրագիր էր: Այս օրերին Ֆրանսիայում տեղեկություն է տարածվում, թե կորոնավիրուսի դեմ պետք է կիրառել nivaquine հաբերը՝ քլորի բաղադրությամբ: Այս միջոցն օգտագործվել է 15 տարի առաջ: Եվ ֆրանսիացի բժիշկները, գիտնականները խոսում են այն մասին, որ եթե այս դեղորայքն օգտագործեն մեծ քանակությամբ, կլինեն կողմնակի ազդեցություններ՝ սրտի սպազմ, ստամոքսի ցավեր: Սա շատ նուրբ թեմա է, կուզենայի իմանալ նաև հայաստանյան մասնագետների կարծիքը: Իբր պակաս քաոսային էր մեր վիճակը, հիմա էլ ավելի մեծ քաոսի մեջ ենք խրվում: Ես ուզում եմ, որ մենք չմոռանանք մեր մարդ լինելը: Առաջին հերթին մարդ լինենք, չկորցնենք այս քաոսի մեջ մեր մարդկային դեմքը:
-Հայաստանում արվեստագետները, մշակութային հիմնարկություններն անցել են աշխատանքային օնլայն ռեժիմի: Ով ինչպես կարողանում է, օգտագործում է համացանցը՝ իր գործառույթներն այս կամ այն կերպ իրականացնելու համար: Ի՞նչ պատկեր է Ֆանսիայում և Ձեր՝ երգչի կյանքում այս առումով:
-Ես ժամանակն օգտագործում եմ հնարավորինս շատ դերերգեր սովորելու վրա: Կարող եմ, իհարկե, համացանցային ուղիղ եթերում երգել, բայց չեմ սիրում նման բան անել, դրա անհրաժեշտությունը այս պահին չունեմ: Իհարկե, փակ են բոլոր թատրոնները, օպերաները, թանգարանները, բայց կան բավականին հաջողված օնլայն հարթակներ, որոնց միջոցով արվեստագետները շփվում են հանրության հետ:
-Երբ շփվում եք հայաստանցիների հետ, ի՞նչ եք նկատում, հայաստանյան և ֆրանսիական խուճապային տրամադրությունները տարբերվու՞մ են իրարից:
-Փարիզում մարդկանց ուղեղն ավելի շատ են պղտորում, քան Հայաստանում: Այստեղ մեդիադաշտը շատ սադիստական պահվածք ունի: Ես հիմնականում չեմ լսում լրատվություն, որովհետև լրատվամիջոցները մարդուն վախ են ներշնչում: Պատկերացնու՞մ եք՝ երկրաշարժ տեսած, ահավոր դժվարությունների միջով անցած մարդուս համար ինչ է նշանակում այդ տեղեկատվական սարսափներին դիմանալը: Ես իմ ու մեդիայի միջև մի մեծ պատնեշ եմ դրել և թույլ չեմ տալիս, որ այն ներթափանցի իմ կյանք: Հայաստանում էլ մի պահ այդպիսի դրսևորումներ ունեցավ մեդիան, բայց հետո իշխանությունները հասկացան, որ պետք է ընդառաջ գնալ ժողովրդին, չխաղալ մարդկանց զգացմունքների հետ:
-Որքան էլ տարօրինակ հնչի, կորոնավիրուսը նաև դրական տեղաշարժեր է արձանագրել: Օրինակ՝ Վենետիկի ջրանցքներում վերադարձել են ձկները, քանի որ զբոսաշրջային հոսքերի դադարեցման, դիզելային վառելիքի արտահոսքի կասեցման հետևանքով մաքրվել է ջուրը: Այսօրինակ երևույթներ չկա՞ն Ֆրանսիայում:
-Բնապահպանական իմաստով դրական տեղաշարժն այն է, որ մեքենաները քչացել են Փարիզում, և օդը առաջվա նման չի աղտոտվում: Քաղաքապետարանի ծրագրի համաձայն՝ ամեն ամսվա առաջին կիրակին Փարիզում մարդիկ ոտքով են քայլում, որպեսզի դրանով ինչ-որ կերպ նպաստեն քաղաքի էկոլոգիական վիճակի բարելավմանը: Մարդ արարածն իր համար ստեղծել է մի կյանք, որը պարտադրում է անընդհատ վազել, այդ կերպ հայթայթել իր ապրուստը: Այս համաճարակն ինչ-որ տեղ մեզ մտածելու առիթ է տալիս, որ կյանքդ ապահովելու համար պետք չէ վազել, չնայած դա մեր ցանկությամբ չի արվում, մեզ ստիպում են այդպես անել: Այնուամենայնիվ մենք պիտի կարողանանք մի մոդել ստեղծել, որպեսզի առավել հանգիստ ձևով, թեկուզ տեղում նստած հայթայթենք մեր հանապազօրյա հացը: Եվ այդպիսով հանգիստ թողնենք բնությունը, մեքենաները շատ չհանենք փողոց, չկեղտոտենք օդը, որպեսզի Վենետիկի օրինակի նման օրինակներն ավելի շատանան մեր իրականության մեջ: Մարդը միշտ վտանգավոր է, ագրեսիվ է բնության հանդեպ: Գուցե և այս համավարակը դառնա մեծ օրինակ ըստ «Չկա չարիք առանց բարիքի» ժողովրդական ասացվածքի: Եվ եթե անգամ սա իսկապես մարդկության դեմ մտածված, ծրագրված աղետ է, կարողանանք սրանից պատվով դուրս գալ և ապացուցել, որ մենք կարող ենք նոր կյանքով ապրել, որ կյանքը կարող է ուրիշ լինել համաճարակից առաջ և համաճարակից հետո:
-Այսինքն՝ նաև դրական կողմե՞ր եք տեսնում այս համավարակի պարագայում:
-Դրական կողմեր տեսնում եմ որպես երգիչ: Օրինակ՝ երբ ինձ հրավիրում են որևէ տեղ երգելու, գործակալները դրա մեջ իրենց շահն են փնտրում: Յուրաքանչյուր մարդու մեջ շատ մեծ է օգտապաշտությունը: Կարծում եմ՝ այս համավարակից ազատվելուց հետո մարդիկ կվերանայեն իրենց այդ հատկանիշը: Ես չեմ ասում՝ բոլորովին բացառենք մարդու օգտապաշտությունը: Բայց թող դա չդառնա կյանքի իմաստ: Մարդը ոսկե ձկնիկի հեքիաթի նման չի հագենում. սա ունեցավ, մտածում է ուրիշ բան ունենալու մասին, հետո՝ երրորդի, չորրորդի: Ես ուզում եմ, որ մարդը հնարավորինս հրաժարվի ագահությունից, հասկանա, թե ինչու է ինքն ապրում: Ես իմ ծնողներից մեծ սեր եմ ժառանգել, և ինչ էլ որ պատահել է ինձ հետ, չեմ չարացել մարդկության հանդեպ: Ես չեմ էլ հասկանում մարդկային չարությունն ու աղոթում եմ, որ երբեք ինձ էլ չվիճակվի չարանալ, տուրք տալ օգտապաշտությանը: Օգտապաշտ լինելը, կարծում եմ, մարդուն տանում է դեպի անկում, դեպի դեգրադացիա: Դա թույլ չի տալիս, որ մարդն ընդլայնի իր մտահորիզոնը: Պետք է կարողանալ շնորհակալ լինել ապրածդ յուրաքանչյուր օրվա համար: Մի պահ մտածում եմ, որ այս կորոնավիրուսը գուցե և պատիժ էր մարդկության համար: Հետո էլ մտածում եմ, թե ինչու են այդ դեպքում մեղավորների հետ պատժվում նաև անմեղ մարդիկ: Շատ մութ թեմա է սա, չգիտեմ: Տերը չի կարող վրեժխնդիր լինել, Նա սեր է:
Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ
Հեղինակի նյութեր
- Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
- Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
- Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
- Դերենիկ Դեմիրճյան-145
- «Այս մարդիկ չեն սիրում մեր ժողովրդին, պատրաստ չեն նրա հոգսը կրելու՝ առանց պարգևավճարի»
- «Պետությունը կորցրել է իր դեմքը, և եթե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնաժամն ավելի խորանա, ուղղակի կկործանվենք»
- «Կա այսպիսի մի կարծիք՝ հարկ է ստեղծել Հայաստան ամրոց-պետություն»
- «Մի բան հստակ է՝ այս իշխանությունները պետք է անհապաղ հեռանան»
- «Եթե մեր մշակույթը լիներ բարձր մակարդակի վրա, մենք այսօրվա ողբերգությունը չէինք ունենա»
- «Մեր թշնամու գործած ոճիրներից ու հանցագործություններից ոչ մեկը թույլատրված չէր որևէ օրենքով»
- «Ի սկզբանե մտածել են արնաքամ անել ժողովրդին, բերել-հասցնել մի վիճակի, որ հետո ասեն՝ դե՜, չդիմացանք, ու ստորագրեն այս փաստաթուղթը»
- «Վերջին տեխնոլոգիաներով զինված հարուստ, անպարտ բանակ, սեփականին զուգահեռ՝ պետական հզոր արդյունաբերություն պիտի ստեղծենք»
- «Եթե հիմա ենք գնում փոխզիջման, դրա տակ ի՞նչ է ենթադրվում. ինքնաոչնչացու՞մ, ինքնասպանությու՞ն»
- «Աստված մեզ հետ է և մեր արդար գործին զորավիգ»
- «Պարտադրված պատերազմը, իհարկե, ծանր բան է, բայց մենք պատրաստ էինք դրան»
- «Հանուն ազգի, հանուն հայրենիքի զոհվածների հերոսությունը չափանիշների փոփոխության ենթակա չէ»
- «Ինչպես Հիսուսը, այդպես էլ Նարեկացին Աստծուց ներողություն է խնդրում բոլորիս մեղքերի համար»
- «Մենք աշխարհի մեջ ենք, ու աշխարհն է մեր մեջ. պարզապես, որպես գաղտնի զենք, ունենք Ոգին, որ մեզ պահել ու պահելու է»
- «Մենք Աստուծոյ փառք կու տանք, որ հայրենիքը կը մնայ հայրենիք եւ մեր մնայուն հասցէն»
- «Կարդում էի այն ստեղծագործությունների ցանկը, որ պատրաստվում են հանելու դպրոցական դասագրքերից, ու սարսափում էի»
Մեկնաբանություններ